مصاحبه اختصاصی با دکتر محسن جهانشاهی؛
رئیس بنیاد نخبگان استان مازندران، عضو هیئت علمی و استاد تمام دانشگاه
✅ جناب دکتر لطفا در ابتدا تعریف درستی از نخبگی و نخبه بودن ارائه بفرمایید و اصولا نخبه به چه کسی اطلاق می شود؟
🔹نخبه شخصی است که بتواند اثرگذاری مطلوب در جامعه داشته باشد که می تواند از دبستان تا کهنسال باشد و نخبگی آنها از طریق “سامانه سینا” بنیاد ملی نخبگان ریاست جمهوری بررسی و احراز شده باشد.
✅ اثرگذاری نخبگان فرهیخته دانشگاهی در جامعه به چه صورت هست؟
🔹 بعنوان نمونه ما در فناورهای نوین از تحصیل کرده ها و فارغ التحصیلان خیلی درست استفاده کردیم و میکنیم. مانند فناوری نانو و بیوتکنولوژی و سلولهای بنیادی، هسته ای، هوا فضا…اما شما ببینید وقتی که یک معضل اساسی و بحران در جامعه بوجود میاد ما خیلی اثر نخبگان واقعی رو در جامعه نمیبینیم و افرادی که دارای تحصیلات فاخر و جایگاه حقیقی اظهار نظر هستند چندان بهشون توجه لازم صورت نمیگیره و بجاش از سلبریتی ها و افراد غیر متخصص ما بیشتر تاثیر میگیریم.
متاسفانه ما در جامعه به گونه ای برخورد کردیم که همه از این افراد غیر متخصص تاثیرپذیری دارند تا نخبگان واقعی و دانشگاهی. گاهی واقعا اینها میتونه بخاطر عدم نخبه گماری واقعی در سطوح جامعه باشه.
✅ چرا احساس می کنید نخبگان و تحصیل کرده ها مورد اقبال و توجه نیستند؟
🔹 در بسیاری از مواقع نخبگان و سرآمدان اصلی ما در‌حاشیه هستند و خیلی به اونها میدان داده نمیشه و فقط ازشون انتظار میره در دانشگاه یا ازمایشگاه ها و پژوهشگاهها مشغول به فعالیت باشند. اولین اشتباه اینجا رخ می دهد و همین بعضا باعث بروز کاستی های بعدی خواهد شد که خدای نکرده یکسری افراد غیر موجه و غیر متخصص جایگاهایی را اشغال کنن و در پاره ای امور پرچمدار آگاهی بخشی عمومی نیز بشوند.
✅ به نظر شما معضل اصلی جامعه ما در آینده بیشتر حول چه محوری خواهد بود؟
🔹 به اعتقاد من باید بترسیم از زمانی که استفاده از شبه نخبگان جای نخبگان و فرهیختگان واقعی، صبور، جوان، عالم، متعهد و متخصص ما را در جامعه بگیرد.
یکی از راهکارها مثلا در دستگاههای اجرایی میتوانیم توصیه کنیم که هر رئیس دستگاه از یک دستیار یا مشاور نخبه در کنار خودش استفاده کند. حتما می تواند آن فرد نخبه موارد با ارزش را به نحو مقتضی و با هوش وافر و انگیزه فراوان به حوزه مدیریتی وبدنه دستگاه منعکس و از بروز مسائل بحران زا و غیر کارشناسی جلوگیری کند. توجه داشته باشید وقتی صحبت از نخبه میکنیم حتما نخبه دانشگاهی نیست بلکه افرادی که دارای هوش و تحصیلات مناسب در زمینه مورد نیاز باشند.
✅ به نظرشما چگونه می شود فاصله بین نخبگان و بطن جامعه رو کم کرد؟
🔹 سوال بجاییست؛ در درک فاصله بین نخبگان و یا تولیدات، اثار و نفوذ نخبگان به معنای کلی در جامعه، میتوان به تولید درآمد ناخالص ملی از فروش محصولات شرکتهای دانش بنیانی نام برد که عمدتا صاحبان آنها نخبگان و سرآمدان دانشگاهی هستند. اگر چه این ارتباط و قیاس مستقیمی نیست، اما امار جالبیست. سهم فروش این محصولات در بازار نهایتا ۳ الی ۵ درصد از تولید ناخالص ملیست.
شاید حتی تاثیر قشر دانشگاهی و نخبگان در جامعه و معضلات اجتماعی مثلا مانند بحران ویروس کرونا، واقعا بیشتر از همین درصد هم نباشد.
جایی که هر فردی به خود اجازه معرفی دارو، روش درمان، پیام روانشناسانه، راهکارهای متنوع و… میدهد. جایی که اکثر نخبگان واقعی ما در حاشیه و بدون تریبون و تاثیر بر جامعه نظاره گر این وقایع هستند.
به بیانی دیگر در عمل ما نخبه پروری رو خوب انجام میدهیم اما زمانی که باید این نخبه ها رو بکار بگیریم مکانیزم کارآمد نداریم، و این خطر مهاجرت را نیز بیشتر میکند. در حقیقت نخبه پروری زمانی ارزش پیدا میکند که شما همزمان نخبه گماری داشته باشید وگرنه همان نخبه پروری هم برای شما جز افزودن هزینه و پرورش نیروی ماهر و زبردست برای کشورهای پیشرفته چیز دیگری نیست.
✅ به نظر شما نقش مجلس یازدهم در مقوله نخبگان چطور خواهد بود؟
🔹 امروز اکثرا در هر خانه ای دست کم یک دانشجو و یا یک تحصیلکرده بیکار وجود دارد. ایا برای اشتغال این گروه فکری اندیشیده ایم؟ بنابراین یک جای مسیر را باید بازنگری کنیم.
ما از مجلس اینده انتظار داریم که بنیادی تر از نخبگان واقعی حمایت کنند. در حقیقت وقتی در جامعه نخبگان و سرآمدان واقعی در‌جای خود باشند ما میتوانیم به اینده آن ملت امیدوارم بمانیم و روح امید واقعی را در جامعه بدمیم. جامعه نیاز به پوست اندازی دارد و اکنون زمان آن فرایند رسیده است.
به اعتقاد من تشکیل فراکسیون نخبگان و پیگیری مستمر مطالبات این قشر مهم جامعه توسط این فراکسیون در صحن مجلس، زمینه ساز استفاده عملی جوانان و نخبگان در کارآمد تر کردن ایران عزیز در گام دوم انقلاب خواهد بود.
